'Om dit te doen moet je wel een beetje masochistisch zijn'

Het verhaal van het nieuwe brouwhuis begint ruim vijf jaar terug. Jan-Paul Rutten heeft nog maar net de leiding over het familiebedrijf in handen. Duidelijk is dat het brouwhuis, dat dateert uit 1966, het eind van zijn technische leven nadert. De nieuwe directeur ziet dit als een uitgelezen mogelijkheid de duurzaamheidsidealen aan de binnenkant van zijn hoofd werkelijkheid te laten worden. Dat kan hij niet alleen. Samen met de net aangetreden brouwer Steven van den Berg stapt hij in een geheel nieuw bieravontuur.

Steven vertelt over die beginperiode: "Gulpener is al decennia lang bezig met duurzaamheid. Toen Jan-Paul het stokje overnam is dat duurzaamheidsbeleid flink aangescherpt en vertaald in concrete doelstellingen. Dat heeft onder meer geleid tot intensievere samenwerking met de biologische telers in de regio en in de doelstelling om de brouwerij uiterlijk in 2030 vrij te hebben van fossiele brandstoffen."

"Als Gulpener in het verleden zaken riep over duurzaamheid dacht ik dat het vooral de bedoeling was om aandacht voor het merk te krijgen. Toen ik eenmaal bij dit familiebedrijf aan de slag ging, heb ik mij er over verbaasd hoeveel ze in de praktijk deden. Er werd niet zo maar wat geroepen. Het omgekeerde was eigenlijk het geval. Er werd zoveel gedaan, maar slechts een aantal zaken kreeg aandacht van de media. Nog steeds denk ik dat Gulpener daarin wel wat minder bescheiden mag zijn. Er gebeuren hier zoveel mooie dingen."

Het traject voor het nieuwe brouwhuis werd in 2017 serieus ingezet. Bij mogelijke leveranciers werd de animo gepeild. Uiteindelijk bleven vijf gegadigden over, waarvan er slechts twee het aandurfden alle ambities van Gulpener in de praktijk te vertalen. "Dat zegt natuurlijk wel iets. We hadden flink wat noten op onze zang. Vaak werd gezegd 'dat kan niet'. En dan telkens weer toch een oplossing vinden. Dat is mooi! De Belgische leverancier Meura durfde de uitdaging aan en dat heeft geresulteerd in een leerzame samenwerking voor beide partijen. We hebben samen diverse keren het onmogelijke mogelijk gemaakt".

De techniek van het brouwhuis is ongekend voor een craft bierbrouwerij. "Sommige vondsten zijn nieuw. Andere technieken hebben we geïmplementeerd van de grote brouwerijen. Zij hebben de ontwikkeling gedaan en wij profiteren daar nu van. Wij hebben de technieken geschikt gemaakt voor craftbrouwers. Met al die kennis en ervaring is het meest duurzame brouwhuis van Europa ontwikkeld. En natuurlijk zijn we daar trots op."

Gulpener Bierbrouwerij heeft z'n nek uitgestoken. De brouwer wil graag een voorbeeldfunctie hebben. "Niets is geheim. Iedereen mag alles zien en we vertellen er graag over. Wij hopen dat andere brouwers er ook iets aan hebben. Al onze kennis en ervaring delen we graag. Twee voorbeelden van innovaties zijn de maischketel en de stripper. De maischketel verwarmen we niet. Die infuseren we met stoom en warm water. Dat levert een flinke energiebesparing op. Ook koken we het wort niet; we strippen de ongewenste aroma's er uit. Dat is best spannend, want blijven de hoparoma's wel bewaard, of worden die er mogelijk ook uitgestript? Onze eerste ervaringen zijn positiever dan we hadden kunnen denken. Het lijkt er namelijk op dat de hoparoma's nu zelfs beter voor de dag komen."

De familiebrouwerij werkt nauw samen met boeren in de omgeving, die de duurzaamheidsfilosofie van Gulpener delen. "Samen werken we aan een betere toekomst. Zo hebben we een programma waarin we oude granen opnieuw willen gaan gebruiken. Die geven weliswaar wat minder opbrengst, maar ze zijn sterker en hebben minder of geen bestrijdingsmiddelen nodig. Ook qua brouwen vraagt dit meer. We hebben in ons nieuwe brouwhuis daarom ook vastgehouden aan de decoctie-methode. We nemen telkens een deel van het beslag, brengen dat op de juiste temperatuur en pompen het dan weer terug. Dat doen we totdat het beslag op de gewenste temperatuur is. De meeste brouwerijen kiezen liever voor de eenvoudigere infusiemethode: in een ketel alles verwarmen. Dankzij de decoctie-methode kunnen wij straks prachtige bieren brouwen met bijzondere granen uit eigen regio, die we anders niet hadden kunnen gebruiken. We kiezen ook hier duidelijk niet de makkelijk weg; ook hier zijn we best een beetje masochistisch."

Masochistisch kun je de brouwer ook noemen als je kijkt naar de kosten-baten analyse. "Op korte termijn was een goedkope brouwinstallatie uit bijvoorbeeld China het meest profijtelijk geweest. Wij zijn een familiebedrijf en kijken naar de lange termijn. De totale investering bedraagt ruim 6,5 miljoen euro. Dat had flink lager kunnen zijn, maar dan hadden we bijvoorbeeld niet in 2030 fossielvrij kunnen zijn. Ook hadden we dan niet oude granen terug kunnen brengen in het landschap. Dit zijn slechts enkele voorbeelden. Wij zijn ervan overtuigd dat we niet op de huidige voet kunnen doorgaan met het leegtrekken en vervuilen van de aarde. De komende tientallen jaren moet er echt veel veranderen. Gulpener wil daarin graag voorop lopen. Je kunt ons masochistisch noemen, maar die pijn nemen we voor lief voor een betere toekomst."

Gulpener Bierbrouwerij werd opgericht in 1825. Al acht generaties lang brouwt de familie Rutten bier in het zuiden van Limburg. Gulpener noemt zich 'de Vrije Brouwer'. De brouwer is onafhankelijk en heeft de vrijheid z'n eigen koers te varen en alleen te doen wat goed voelt. De vrijheid om de smaak van bier niet af te vlakken, maar te verrijken en continu te zoeken naar vernieuwende smaken. Bekende bieren van Gulpener zijn onder meer Chateau Neubourg, Gulpener Ur-Hop, Gulpener Ur-Weizen, Gerardus Blond, Gerardus Dubbel en Gerardus Tripel.