Hertog Jan Vatgerijpt 2019 overtreft verwachtingen

Het is de derde keer dat Hertog Jan een serie Vatgerijpt uitbrengt. In 2017 mocht het basisbier - de Hertog Jan Grand Prestige - maandenlang rijpen op port-, cognac en bourbonvaten. Bijzonder dat jaar was dat Hertog Jan een batch Grand Prestige brouwde in Chicago. Tot op dat moment was nog nooit eerder werd het kroonjuweel ergens anders gebrouwen dan in Arcen. Dat brouwsel mocht rijpen op vaten bij Goose Island. Die serie werd de hemel in geprezen. Logisch dat er een vervolg kwam.

In 2018 verraste Hertog Jan met Vatgerijpt waarin specerijen en de rijping op bourbonvaten centraal stonden. Een Vatgerijpt met jeneverbes, met vanille en een met VOC-kruiden en een 'gewoon' op een bourbvonvat. Met name Vatgerijpt met VOC-kruiden zorgde voor veel gespreksstof. De één vond deze de beste van de serie, terwijl de ander de andere drie varianten de voorkeur gaf.

Dit jaar hield Hertog Jan lang onder de pet hoe de nieuwe Vatgerijpt-serie er uit zou komen te zien. Kort geleden werd onthuld dat er een samenwerking was aangegaan met drie Nederlandse distillateurs: Zuidam, Rutte en Hooghoudt. Wat die samenwerking heeft opgeleverd mochten gediplomeerde Bierista's zaterdag proeven samen met de distillateurs. De rondleiding en proeverij werd verzorgd door de geestelijk vader van de serie Vatgerijpt Gerard van den Broek, meesterbrouwer bij Hertog Jan.

Tijdens de rondleiding door de brouwerij wordt tijdens de eerste stop de Hertog Jan Vatgerijpt Rutte geproefd. Voor dit bier mocht de Hertog Jan Grand Prestige acht maanden lang doorbrengen op bourbonvaten, waarop jarenlang jenevers van Rutte hebben gerijpt. Er werden vijftig vaten (per distillateur) gevuld. Na acht maanden werden deze vaten geleegd in een lagertank in de brouwerij van Hertog Jan. Hier werd een speciaal ontwikkeld concentraat met onder meer johannesbrood, kersen, kaneel, hazelnoten en walnoten toegevoegd. Myriam Hendrickx, meesterdistillateur bij Rutte staat glunderend de proeven van het eindresultaat. De Vatgerijpt Rutte is met  alcoholisch, verwarmend. Niet gek als je weet dat dit bier 14,1% alcohol heeft. Het bier heeft een enorme body, de Grand Prestige is herkenbaar en verweven met de fruitige en karamelachtige tonen proef je de invloed van Rutte. Subtiele kersenaroma's, wat kaneel en de fijnzinnige tonen van de noten. Het bier en de smaken zijn zo dik dat ze minutenlang in je mond blijven hangen. Zeer aangenaam, want dit is bier om rustig van te genieten en beslist geen doordrinker waar je snel nog een slok van neemt.

In de kelder tussen de vaten proeven we de Hertog Jan Vatgerijpt Zuidam. Dit bier is totaal anders van karakter. Waar Zuidam en Hooghoudt de kruidigheid laten spreken, heeft Zuidam gekozen voor een naakte versie. Er is gekozen voor een nieuw vat van Amerikaans wit eiken. Hierin heeft de roggejenever van Zuidam als eerste mogen rijpen. Het nieuwe hout heeft zich vol gezogen met deze jenever. In totaal is er zo'n 14 liter minder uit het vat gekomen dan er in is gegaan. De in het hout achtergebleven roggejenever is voor de Vatgerijpt-serie een cadeautje.

Door het verzadigde vat met Grand Prestige te vullen kan de natuur zijn werk doen, legt Gerard van den Broek uit. "De natuur is altijd op zoek naar evenwicht. Dit moet je niet willen forceren. In het begin van het proces zie je dat vooral de alcohol uit het hout komt en zich vermengt met het bier. Dan moet je geduld hebben, want pas later komen de mooie aroma's van de jenever en het hout naar voren." Dat geduld hebben ze zeker weten te bewaren. De Vatgerijpt Zuidam is zo subtiel. Hele mooie jenevertonen worden vergezeld door vanilletonen en een zoete kokostoets. Een uitermate geslaagd huwelijk tussen bier, jenever en hout.

"Je proeft de smaak van Groningen', kondigt Gerard van den Broek de Hertog Jan Vatgerijpt Hooghoudt aan. Het is mij niet helemaal duidelijk hoe Groningen zou moeten smaken, maar toch kan ik me iets voorstellen bij de woorden van de brouwmeester. De volle smaken van de Grand Prestige gaan samen met een wat 'groene' kruidigheid. Frank Leystra, meesterdistillateur bij Hooghoudt geeft een paar van de kruiden die hij heeft gebruikt cadeau: distel en Sint Janskruid. De Vatgerijpt van Hooghoudt en Rutte hebben beide een prachtige kruidigheid. Waarbij de verschillen groot zijn. Rutte heeft het meer gezocht in het verlengde van de smaken uit de Grand Prestige, terwijl Hooghoudt juist het contrast heeft opgezocht. Zuidam heeft de naakte subtiliteit voorrang gegeven.

En dan is er nog een toetje. Geen bier met een jenevertouch, maar een jenever met een biertouch. Hooghoudt heeft een jenever gemaakt met Grand Prestige. Een jenever heeft na het distilleren een alcoholpercentage van rond de 70%. Dat wordt normaal teruggebracht met water. In dit geval is de jenever verdund (ja je leest het goed: verdund) met Hertog Jan Grand Prestige. Ik ben geen jeneverkenner en toch voor kort ook geen liefhebber, maar aan deze Grand Prestige jenever van Hooghoudt blijf je ruiken en steeds hele kleine nipjes nemen. Ondanks het feit dat de verwachtingen rond serie Hertog Jan Vatgerijpt 2019 hooggespannen waren, zijn ze toch weer overtroffen.

De drie distillateurs hebben elk vijftig vaten geleverd aan Hertog Jan. Die zijn inmiddels afgevuld in flessen van 75cl. Deze zijn in een prachtige box te koop in de winkel bij de brouwerij. De voorraad is beperkt. De geplande open dag voor de release van de nieuwe serie Vatgerijpt was binnen een halve dag uitverkocht. Daarom werd besloten de zondag erbij aan te plakken. Die was ook snel volgeboekt. Wil je een setje Vatgerijpt bemachtigen, wacht dan niet te lang.

Het complete pakket met de drie bieren en de jenever is vanaf 25 maart te koop in de webshop van Hertog Jan. De prijs bedraagt € 85 (de bieren kosten € 20 per fles van 75 cl en de jenever kost € 25). De Vatgerijpt-bieren zijn ook verkrijgbaar bij de café's aangesloten bij het Hertog Jan Genootschap.

Gerard van den Broek laat weten dat er zeker een vervolg komt op de Vatgerijpt-serie. Over wat we van Vatgerijpt 2020 mogen verwachten wil hij niet teveel zeggen. Dat hij al weer volop bezig is, verraadt die kenmerkende ondeugende blik van de meesterbrouwer al wel. We wachten af.
Bierista heeft opnames gemaakt tijdens de rondleiding en de meesterbrouwer en de distillateurs geïnterviewd. Die beelden daarvan plaatsen we deze week op Bierista. Tijdens deze bijzondere dag kwam Hertog Jan-fan Mark van Dijk met een fles Grand Prestige van 25 jaar oud naar de brouwerij. Die werd voor de camera opengetrokken en geproefd met de meesterbrouwer. Ook hierover in de loop van de week meer ...